PRANAYAMA

Uwaga:  Technikę Nadi Szodhana 1-szy stopień ćwiczymy po uważnym przeczytaniu tekstu poniżej oraz przećwiczeniu technik podanych wcześniej, głównie nauczeniu się pełnego jogowego oddechu. Jest to jednak dla początkujących bardzo bezpieczna technika.

  codzienny zestaw ćwiczeń

      Dla wszystkich jogowych ćwiczeń, także i dla pranajamy, ważnym warunkiem jest opanowanie jogowego oddychania.

       Abyśmy zrozumieli działanie pranajamy na dobre samopoczucie ciała, musimy wiedzieć, że głębokość i częstotliwość oddychania jest kierowana przez oddechowe ośrodki nerwowe w mózgu. Ta regulacja uwarunkowana jest potrzebami przemiany materii w naszym organizmie i przebiega automatycznie poza naszą świadomością. Oddychanie nie musi jednak przebiegać tylko i wyłącznie automatycznie, możemy na nie także świadomie wpływać.

        Joga w pełni wykorzystuje ten fakt. Różnymi oddechowymi ćwiczeniami sięga do mechanizmu oddychania i poprzez zmiany rytmu oddychania, podporządkowuje go świadomej kontroli. Pranajama jest więc świadomym kierowaniem oddechem.

Klasyczna pranajama ma trzy fazy:

Puraka – wdech

Reczaka – wydech

Kumbhaka – zatrzymanie oddechu

         W klasycznej pranajamie największy nacisk kładzie się na faze zatrzymania oddechu. Z początku oddech zatrzymuje się tylko po wdechu, później także i po fazie wydechowej.

        Zanim zaczniemy ćwiczyć pranajamę z zatrzymaniami, musimy opanować oddechowe ćwiczenia przygotowujące. Zalicza się do tego Nadi szodhana (pierwszy,drugi i trzeci stopień), przy którym ćwiczymy na zmianę i zawsze tylko jedną lub druga dziurką w nosie. Tak się wytwarza opór dla prądu powietrza, który jest typowy i dla innych wariantów pranajamy. Na przykład przy Udżdżaji ściskamy wiązadła głosowe, przy Szitali wytwarzamy przeszkodę dla prądu powietrza zmianą pozycji języka.

      Opór prądu powietrza w drogach oddechowych sprzyja krążeniu krwi, sercu i płucom. Stwierdzimy to bardzo szybko, już po dziesięciu powtórzeniach oddechowych ćwiczeń. Specyficzne działania wymienione są przy opisie poszczególnych technik.

     Dla zaawansowanej klasycznej pranajamy, połączonej z zatrzymaniami oddechu, ważne jest obserwowanie czasu przy trzech oddechowych fazach:

wdech – zatrzymanie – wydech
1 jednostka czasu 4 jednostki czasu 2 jednostki czasu

 

Ten rytm z upływem czasu, w zależności od tego, w jakim stopniu uczeń jest już zaawansowany, staje się wolniejszy. Kiedy włączymy zatrzymanie oddechu i po wydechu, obowiązuje inny czasowy wzór:

wdech - zatrzymanie - wydech - zatrzymanie

1 jednostka czasu 4 jednostki czasu 2 jednostki czasu 4 jednostki czasu

 

        Rytm oddechu powoli staje się wolniejszy i dłuższy tak, że cały oddechowy cykl trwa około minuty.

         We wszystkich tych przypadkach kierowania rytmem oddechów i zatrzymań zmienia się normalna, zwykła reakcja oddechowych ośrodków nerwowych w mózgu.

        Naturalną, przyrodzoną konsekwencją pranajamy z zatrzymaniami jest to, że do tkanek ciała trafia mniej tlenu i jednocześnie wydalana jest mniejsza ilość dwutlenku węgla. Tkanka musi przystosować się do obniżonej przemiany materii i tym lepiej wykorzystywać tlen. Na przykład lekki niedostatek tlenu pobudza mięsień serca do lepszego zaopatrywania w komórki krwi. Także oddechowy ośrodek nerwowy w mózgu musi się przystosować temu kierowanemu, zwolnionemu rytmowi. Po kolejnych ćwiczeniach ten ośrodek nerwowy może łatwiej wyrównywać zmiany między zewnętrznym a wewnętrznym środowiskiem, zwiększa się odporność na przeciążenia, zwiększa się również odporność organizmu przeciwko różnym warunkom życia oraz przeciwko szkodliwemu wpływowi środowiska zewnętrznego.

          Rytm oddychania wpływa także na funkcjonowanie ciała. Niektóre rytmy pobudzają do działania, inne uspokajają.

         Jeśli dotrzymujemy przez następne okresy odpowiednie schematy ćwiczeń oddechowych, jego rytm przenosi się i na następne systemy w ciele, przede wszystkim na system nerwowy. Wiadomo, że powolny rytm oddychania może uspokoić zwiększoną aktywność nerwową.

         Umiarkowany nadmiar dwutlenku węgla w krwi powoduje wewnętrzny spokój i pogodę ducha oraz podwyższa krążenie krwi w mózgu. Z punktu widzenia psychiki, swoim uspokajającym działaniem, pranajama pomaga nam utrzymać myśl pod kontrolą i lepiej przezwyciężać sytuacje stresowe.

            Trzeba jednak ostrzec przed tym, że nieprawidłowe prowadzenie pranajamy przede wszystkim przyśpieszony postęp, może doprowadzić do różnych zaburzeń. Najbardziej znana jest tzw. nerwica oddechowa. Chory czuje stałą potrzebę wdychania, jakby nie był mu dostarczany tlen. Mogą się również pojawić i poważniejsze zaburzenia serca i płuc. Dlatego nie powinniśmy ćwiczyć trudniejszych, skomplikowanych technik oddechowych według książek, ale jedynie pod przewodnictwem doświadczonego nauczyciela.

             Na zakończenie trzeba jeszcze powiedzieć, że pranajama polepsza zdolność przystosowania się do stale zmieniających się warunków życia, zwiększa odporność przeciwko szkodliwemu wpływowi środowiska zewnętrznego i czyni nas mniej zależnymi od biorytmów.

             Zazwyczaj nie zastanawiamy się nad tym jak oddychamy. Dlatego najpierw postaramy się uświadomić sobie wszystkie trzy sposoby oddychania.



 
TECHNIKI:

PRZYGOTOWANIE DO ĆWICZEŃ ODDECHOWYCH

Pozycja podstawowa.

Leżymy na plecach, ręce leżą swobodnie obok ciała, dłońmi skierowanymi do góry. Ugniemy nogi w kolanach, stopy leżą na podłodze. Ciało jest rozluźnione.

 

Wariant A:

-          Położymy dłonie na brzuchu i obserwujemy ruch brzucha przy wdech i wydechu.

-          Dłonie położymy z boku na żebrach ( place skierowane są w stronę klatki piersiowej) i obserwujemy jak szeroko rozszerzają się i kurczą żebra pod dłońmi.

-          Położymy dłonie bezpośrednio pod obojczykiem i obserwujemy ruch w tej części klatki piersiowej.

 

Wariant B:

-          Spokojnie głęboko oddychamy, uświadamiamy sobie wszystkie odczucia związane z oddechem.

-          Przy piątym lub szóstym oddechowym cyklu położymy ręce w bok, tak, aby tworzyły mniej więcej 45 – cio stopniowy kąt. Ręce cały czas leżą na podłodze.

-          Po następnym piątym lub szóstym oddechowym cyklu przesuniemy dłonie po podłodze o dalsze 45 stopni, tak, że ręce tworzą 90 – cio stopniowy kąt z tułowiem.

-          Kontynuujemy ruchy, aż do momentu, gdy ręce całkowicie znajdują się wyprostowane na podłodze nad głową.

-          Przy każdej zmianie pozycji rąk obserwujemy, jak różnią się odczucia związane z oddechem i jak oddech się pogłębia.

-          Z wydechem powoli przyciągniemy ręce szerokim łukiem w bok i z powrotem do ciała.

-          Napniemy nogi poczym je rozluźnimy.

 

W taki sposób sprawdziliśmy, do jakiego stopnia wykorzystujemy poszczególne typy oddychania ( brzuchem, klatka piersiową, górną częścią klatki piersiowej w okolicy obojczyka). Później możemy również porównać, jak zmienił się sposób oddychania.



ĆWICZENIE PEŁNEGO JOGOWEGO ODDECHU

Pozycja podstawowa.

Leżymy na plecach, nogi są lekko rozsunięte, ręce swobodnie leżą obok ciała, dłonie skierowane są w górę. Zamkniemy oczy. Całe ciało jest rozluźnione.

Wariant A:

-          Z wdechem powoli przesuwamy ręce w bok i do góry nad głowę. Ćwiczenie rozpoczyna się wdechem do brzucha – równocześnie z ruchem rąk –następnie przechodzi do klatki piersiowej i do górnej jej części w okolice obojczyka.

-          Z wydechem powoli przesuwamy ręce w stronę ciała. Świadomie zaczynamy wydychać najpierw z okolic obojczyka, następnie z klatki piersiowej na końcu z brzucha, wciągając go.

Powtarzamy pięć do dziesięć razy, głęboko odczuwamy oddech i staramy się, aby był on możliwie najgłębszy i płynny.

       Wariant B:

-          Z wdechem powoli podnosimy ręce wysokim łukiem do góry i położymy ręce za głową na podłodze,   dłońmi skierowanymi do góry.

-          Z wydechem tym samym sposobem wrócimy ręce z powrotem na podłogę i położymy koło ciała dłońmi skierowanymi na dół.

         Powtarzamy pięć do dziesięć razy, głęboko odczuwamy trzy typy oddychania (brzuchem, klatka piersiową, górną częścią klatki piersiowej w okolicy obojczyka) i obserwujemy, ja się nasz oddech, już po tak krótkim ćwiczeniu oddechowym, pogłębił i zwolnił.

 

  RELAKSACJA

Aby ćwiczenia jogi były pożyteczne, musimy się nauczyć, jak poprawnie się rozluźnić (zrelaksować) przed ćwiczeniami i między poszczególnymi ćwiczeniami.

Dlatego są tutaj ukazane wybrane relaksacyjne pozycje i techniki. Niektóre rozluźniają ciało i prowadzą do rozluźnienia psychicznego, inne są celowo skierowane na określone części ciała. Z biegiem czasu każdy sam będzie mógł osądzić, która pozycja i po jakim ćwiczeniu najlepiej mu odpowiada.

 

ANANDA ASANA I
(Podstawowa pozycja relaksacyjna – faza przygotowawcza).

 

Pozycja podstawowa.

Położymy się na plecach, nogi są lekko rozsunięte, palce w nogach skierowane na zewnątrz. Ręce leżą rozluźnione wzdłuż ciała z dłońmi skierowanymi do góry. Oczy są zamknięte, powieki rozluźnione.

 

Wariant A:

Skierujemy uwagę na nasz naturalny oddech.

-      Przy wdechu obserwujemy wznoszenie się oddechu od pępka do gardła.

-      Przy wydechu obserwujemy jego opadanie od gardła, aż po pępek.

-          Uświadamiamy sobie wszystkie odczucia związane z oddechem:

Jak przy wdechu podnosi się brzuch i rozszerza na boki klatka piersiowa oraz

jak przy wydechu brzuch opada, a klatka piersiowa się kurczy?

-          Obserwujemy jak przy każdym wydechu pogłębia się rozluźnienie ciała.

 

Wariant B:

-          Napniemy wszystkie mięśnie prawej nogi, podniesiemy nogę od 5 do 10 cm nad podłogę (nie wyżej!). W ten sposób naciągniętą nogę przez chwilę trzymamy w powietrzu. Odczuwamy ile wysiłku wymaga od nas utrzymanie nogi w tej pozycji.

-          Pozwolimy nodze pasywnie opaść pod jej własnym ciężarem na ziemie. Zrównoważmy poprzednie napięcie z następującym rozluźnieniem.

Powtarzamy 3 do 5 razy.

To samo przeprowadzimy z drugą nogą i z rękami.

-          Z wdechem napniemy mięśnie miednicy.

-          Z wydechem z powrotem je rozluźnimy.

-          Z wdechem napniemy mięśnie karku, w taki sposób, że głowa lekko podniesie się, zmarszczymy twarz, zaciśniemy zęby, przyciągniemy głowę do klatki piersiowej.

-          Z wydechem położymy głowę na podłodze, delikatnie poruszymy głową w obie strony, wyszukajmy dla niej najwygodniejszą pozycję i rozluźnijmy się.

-          Z wdechem napnijmy wszystkie mięśnie pleców i brzucha, tak jak byśmy chcieli usiąść nie wykonując jednak tego ruchu.

-          Zatrzymamy oddech i głęboko odczujemy napięcie wszystkich powyższych mięśni.

-          Z wydechem rozluźnimy napięcie.

-          Oddychamy spokojnie i odczuwamy pogłębioną relaksację całego ciała.



PRANAJAMA:

    NADI SZODHANA – 1. STOPIEŃ 


            Przy wszystkich stopniach NADI SZODHANY zamykamy na przemian jedną i drugą dziurkę w nosie: ugniemy prawą rękę, palec wskazujący i środkowy położymy na środek czoła, między brwiami, kciukiem zamykamy prawą dziurkę w nosie, palcem serdecznym lewą dziurkę w nosie. Łokieć trzymamy swobodnie.

           Pozycja podstawowa

Wygodny siad ze skrzyżowanymi nogami, tułów wyprostowany, ale rozluźniony. Plecy, szyja i głowa są w jednej linii, ręce swobodnie położymy na kolanach. Przez cały czas trwania ćwiczenia oczy są zamknięte.

-          Znieruchomiejemy w tej pozycji, rozluźnimy całe ciało i parę minut koncentrujemy się na oddychaniu, świadomie obserwujemy każdy poszczególny wdech i wydech.

-          Ugniemy prawą rękę, palec wskazujący i środkowy położymy na środek czoła między brwiami.

-          Kciukiem prawej ręki zamkniemy prawą dziurkę w nosie i dwadzieścia razy powoli i głęboko wdychamy i wydychamy tylko lewą dziurką w nosie ( pełnym jogowym oddechem włącznie z brzusznym).

-          Rozluźnimy prawą dziurkę w nosie, palcem serdecznym zamkniemy lewą dziurkę w nosie i dwadzieścia razy powoli i głęboko wdychamy i wydychamy tylko prawą dziurką w nosie ( pełnym jogowym oddechem włącznie z brzusznym).

-          Położymy prawa rękę na kolano i skierujemy uwagę na odczuwanie normalnego oddychania.

To jest jedno powtórzenie.

Z pełną koncentracją podobnie wykonamy jeszcze trzy do pięć powtórzeń.

Ćwiczenie wykonujemy codziennie.


ZDROWIE FIZYCZNE

           Zdrowie fizyczne jest ważną podstawą życia. "Zdrowie nie jest wszystkim, ale wszystko jest niczym bez zdrowia"- jak trafnie ujmuje przysłowie. Joga daje nam asany i pranajamę- fizyczne i oddechowe ćwiczenia, które  polepszają nasze warunki zdrowotne. Działają nie tylko na mięśnie, stawy i oddychanie, ale także mają pozytywny wpływ na akcje serca, system krążenia  i układ limfatyczny tak jak na układ nerwowy i funkcje psychiczne. Ćwiczenia  jogi są ćwiczeniami psychosomatycznymi , tzn. działają zarówno na ciało jak i na psychikę. Poprzez asany i pranajamę
stopniowo uzyskuje się trwałe uczucie rozluźnienia, spokoju i harmonii.

            System  ćwiczeń   "Jogi w życiu codziennym" jest podzielony na osiem części . Pierwsze dwie to SARVA HITTA  Asany - asany , które może ćwiczyć każdy. Dzięki tej unikalnej metodzie ludzie dostają łatwy dostęp do jogi , bez względu na swój wiek , czy warunki zdrowotne. Dodatkowo zostały rozwinięte  zestawy ćwiczeń  dotyczące szczególnych dolegliwości lub nastawione specjalnie na jakąś grupę ludzi . I tak powstały "Joga przeciw bólom pleców",  "Joga na stawy" , "Joga dla dzieci" , "Joga dla starszych" ," Joga dla managerów" - czyli dla ludzi pracujących w biurze.

                     Dalsze techniki "Jogi w życiu codziennym" służące do  utrzymania dobrego zdrowia to Hatha-Joga  - ćwiczenia oczyszczające , głęboka relaksacja ( joga nidra),  koncentracja (tratak) i wiele specjalnych pozycji jogi (mudry i bandhy).

                     Zdrowie zależy w dużej mierze od jedzenia. Odżywianie ma wpływ  zarówno na stan ciała , umysłu jak i  psychiki. Jest to źródło energii i witalności. Właściwe jedzenie , które dostarcza nam pozytywnej energii i daje dobre zdrowie to wszystkie rodzaje ziaren, warzyw, owoców, orzechów, a także mleko, miód, nasiona, przyprawy i zioła - zarówno surowe jak i gotowane. Powinniśmy unikać mięsa, ryb i jajek. Także alkohol, nikotyna  i narkotyki mają katastroficzny wpływ na nasz organizm.

 
ZDROWIE PSYCHICZNE

         Większość ludzi jest raczej niewolnikami swojego umysłu i zmysłów niż ich mistrzami . Jeśli chcemy uzyskać kontrolę nad umysłem musimy najpierw zanalizować i przeczyścić go. Umysł jest tysiąc razy silniejszy od ciała. Negatywne myśli i lęki są główną przyczyną nierównowagi w naszym systemie nerwowym, powodując w ten sposób wiele psychicznego i fizycznego cierpienia. Czysty umysł, mentalny spokój, pozytywne myślenie, poczucie zadowolenia, pokonywanie negatywnych właściwości i myśli są to cele, które próbuje osiągnąć adept jogi.

           Joga  w życiu codziennym ma  na to wiele metod. Mantra-japa, czynienie według zasad etycznych ( yama i niyama ), spotkania duchowe ( satsang ) i czytanie duchowych książek oczyszcza i uwalnia umysł. Ważnym instrumentem naszej introspekcji jest specjalna technika medytacji Siebie-Zapytywania. Analiza Siebie-Zapytywania doprowadza nas do kontaktu z naszą podświadomością, gdzie są ukryte i przechowywane  wszystkie pożądania, lęki, kompleksy, stereotypy myślenia i zachowania. Poprzez tą technikę stopniowo uczymy się poznawać samych siebie, jacy jesteśmy i w jaki sposób takimi się staliśmy. Osiągamy zrozumienie, które właściwości i kompleksy sprawiają nam kłopot i są przyczyną naszego cierpienia. Stawanie się ich świadomym jest pierwszym krokiem do pozbycia się ich. Pozbawiając się ich, będąc jednocześnie wyposażonym w mądrość, możemy opanować nasze życie i pokonać nasze problemy.


ZDROWIE SOCJALNE

        Zdrowie socjalne znaczy być szczęśliwym i sprawiać, aby inni także byli szczęśliwi. Zdrowie socjalne to umiejętność komunikowania się z innymi bez konfliktów. Znaczy to czuć się odpowiedzialnym za społeczność, w której żyjemy, pracować dla niej i w tym samym czasie umieć się zrelaksować i doświadczać piękna życia.

           Jednym z najbardziej przykrych przykładów chorób socjalnych jest uzależnienie od narkotyków. Przy pomocy  Jogi w życiu codziennym uzależnieni od narkotyków mogą być wyleczeni poprzez odnajdywanie sensu i pozytywnego celu w życiu. Trzymanie się dobrego towarzystwa (satsang) kształtuje i wpływa na nasz charakter. Ma to wielkie znaczenie dla naszego duchowego rozwoju.

          Żyć życiem jogina znaczy pracować zarówno nad swoim rozwojem jak i rozwojem innych. Powiedziane jest :  YOGA KARMASU KOSHALAM - joga jest spełnieniem poprzez pracę. Dlatego pracujcie dla waszego ciała, umysłu i świadomości, dla waszych znajomych i społeczeństwa, dla przyrody i środowiska. Ćwiczyć jogę znaczy wykonywać pozytywną pracę na korzyść całego stworzenia.


ZDROWIE DUCHOWE

          Główna zasada zdrowia duchowego wyrażona jest w następującym przykazaniu :

AHIMSA PARAMO DHARMA

Nigdy nie bądź dla nikogo przyczyną krzywdy.
Nie krzywdzenie jest najwyższą zasadą.

          Według tej zasady ktokolwiek idzie drogą jogi jest także wegetarianinem i pacyfistą. Człowiek powinien ochraniać, a nie niszczyć. Jeśli to przykazane jogi zaczną realizować wszyscy ludzie, planeta ta stanie się rajem : bez wojen i przemocy, bez zabijania i powodowania bólu żywym istotom . 

           Joga znaczy jedność. Jedność ciała i umysłu, natury i świadomości, indywidualnego z kosmicznym Ja, narodów i religii, wszystkich żywych istnień.  Joga w życiu codziennym jest oparta na filozofii Wedanty, tj. filozofii nie-dualizmu, która mówi , że ten świat - tak ludzie jak i zwierzęta - stworzony został przez jednego Boga. Wszystkie stworzenia są dziećmi  jednego Stworzyciela; wszystkie żywe istoty są częścią jednej wielkiej rodziny.

            Głównym zadaniem jogi jest ochraniać wszystkie żywe stworzenia we wszystkich formach i manifestacjach istnienia. Zrozumienie tego jest niezbędne , aby przyswoić sobie inny sposób myślenia i zachowania w życiu. Jest to niezbędne, aby zaistniała miłość, pomoc , tolerancja i zrozumienie nie tylko pomiędzy jednostkami, ale wśród całej ludzkości, wszystkimi narodami, rasami, a także religiami.



REALIZACJA WŁASNEGO JA I REALIZACJA BOGA

         
Urzeczywistnienie Boga jest najwyższym celem w życiu. Dawać, rozumieć, przebaczać są to właściwości , które przekształcają nas w prawdziwe ludzkie istoty. Urzeczywistnienie Boga znaczy uświadomienie sobie naszego własnego Boskiego Ja, zrozumienie , że my wszyscy jesteśmy jednym, mamy wspólne korzenie i tą samą relację z Bogiem. Jako ludzie, jako najbardziej rozwinięte istoty na tym świecie, jesteśmy zdolni dojść do poznania naszej prawdziwej natury, naszego Boskiego Ja.

          Joga znaczy jedność Boga i indywidualnego Atma. Joga jest źródłem duchowości i mądrości, podstawą wszystkich religii, ponieważ to wszystko  ma swój początek w Bogu. Joga sama w sobie nie jest religią, wykracza ona ponad wyznania i jednoczy je wszystkie w sobie. Fundamentalną zasadą Jogi w życiu codziennym jest jedność religijna poprzez tolerancję.

       Joga w życiu codziennym daje nam możliwość pełnego mentalnego, duchowego i fizycznego rozwoju. Poprzez praktykowanie zasad jogi rozwijamy nasze zdolności i naszą osobowość, uświadamiamy sobie znaczenie naszego życia i osiągamy wysoki poziom świadomości, wiedzy i mądrości

Pobrano ze strony:

http://www.joga-w-zyciu-codziennym.pl/zestaw.htm